ولایت عشق

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نداجا)

نیروی دریایی یکی از نیروهای چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که مسئولیت حفاظت و حراست از آب‌های سرزمینی، فلات‌قاره و مناطق انحصاری، اقتصادی و  جزایر جمهوری اسلامی ایران کشور در برابر هر گونه تجاوز نظامی خارجی را دارد. فرماندهی این نیرو هم اکنون بر عهده دریادار حبیب‌الله سیاری می‌باشد.

به مناسبت موفقیت نظامیان نیروی دریایی ایران و به ویژه مقاومت ناوچه پیکان در برابر حمله دریائی و هوائی ارتش عراق در ۷ آذر ۱۳۵۹، با تأیید آیت الله روح‌الله خمینی، این روز، روز نیروی دریایی نامگذاری شد.

تاریخچه

به لحاظ موقعیت استراتژیک و تاریخی خلیج فارس به عنوان یکی از اولیندریاهای محصور شناخته شده جهان، امنیت این دریا هرازگاهی مورد نظر یکی از پادشاهان ایران قرار می‌گرفته‌است. اولین گزارش از یک نیروی دریایی مجهز محلی در ایران، مربوط به دوران انوشیروان است که به قصد تسخیر عربستان، نیروی دریایی عظیمی را در ابوله واقع در اروندرود تجهیز نمود و با آن به عدن در دریای سرخ رسید و آن را مسخر خویش ساخت. البته تا پیش از آن و در لشکر کشی‌های هخامنشیان به اروپا نیز گاه ذکری از نیروی دریایی قوی ایران شده‌است.

اولین تلاش، در جهت ساخت کشتی‌های جنگی و ایجاد ناوگان مدرن در دوره صفویه و برای اخراج پرتغالی‌ها از جزیره هرمز و خلیج فارس صورت گرفت. این تلاش به دلیل دخالت انگلستان به نتیجه نرسید و اولین نیروی دریایی مدرن ایران توسط نادرشاه افشار تأسیس شد. او با خرید چند کشتی از انگلستان و هلند، موفق شد نیروی دریایی ایران را تأسیس کند. هارفورد جانس بریج انگلیسی گزارش می‌کند:

هنگامی که در ۱۷۸۴ وارد بوشهر شدم، از کشتی‌های نادر سه کشتی باقی‌مانده بود که هریک پانصد تن ظرفیت داشتند.

در دوران قاجاریه تا زمان ناصرالدین‌شاه، توجهی به توسعه نیروی دریایی نشد. ناصرالدین شاه به منظور توسعه نیروی دریایی، موفق به خرید یک کشتی ۶۵۰ تنی مجهز به چهار اراده توپ کروپ ازآلمان گردید که نام آن را پرسپولیس گذارد. همچنین کشتی کوچک دیگری نیز به نام شوش برای تردد و حفظ امنیت کارون خریداری شد. در زمان مظفرالدین‌شاه نیز چند کشتی کوچک (ازجمله  کشتی مظفری) به این ناوگان افزوده شد؛ ولی طی سالهای بعدی و به دلیل مشکلات داخلی ایران (مشروطیت و پس از آن کودتای سوم اسفند) همه این کشتی‌ها با بی‌توجهی مواجه و در نتیجه به تدریج در خور سلطانی نزدیک بوشهر به آب فرورفته و غرق شدند.

به دلیل افزایش منافع انگلستان در خلیج فارس و ایران، ایران سالها مورد تحریم غیر علنی کشورهای اروپایی در برابر فروش اسلحه و ازجمله کشتی‌های جنگی قرار گرفت. در سالهای ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲، رضا شاه تصمیم به تجدید ناوگان جنگی دریایی گرفت و مأموریت خرید مخفیانه را به پرنس ارفع سپرد. نامبرده با زیرکی موفق گردید تا تعدادی ناو و کشتی و یدک‌کش از ایتالیا خریداری نموده و مقدمات آموزش افسران ایرانی در ایتالیا را فراهم آورد. مرکز نیروی دریایی ایران خرمشهر بود و در  همین محل بود که پادگان، فرماندهی، مخازن و اداره بندر قرار داشت. تعداد و محل مأموریت این شناورها به شرح زیر بود.

• ناو ببر (خرمشهر و گشت زنی در آب‌های خلیج فارس)
• کشتی سیمرغ (خرمشهر)
• کشتی شاهرخ (خرمشهر)
• ناو پلنگ (آبادان و گشت زنی در آب‌های خلیج فارس)
• کشتی کرکس (بندر شاهپور، بندر امام خمینی فعلی)
• کشتی شهباز (بندر شاهپور، بندر امام خمینی فعلی)
• پنج شناور دیگر (بندر شاهپور، بندر امام خمینی فعلی)

در سوم شهریور ۱۳۲۰، نیروی دریایی جدید ایران مورد شبیخون نیروهای انگلیس و شوروی قرار گرفت و تقریباً تمام شناورها و تأسیسات خود را ازدست داد. در این واقعه دریادار غلامعلی بایندر در جنوب و ناوسروان یدالله بایندر در بندر انزلی به همراه حدود ششصد نفر نظامی دیگر کشته و مجروح شدند.

تجهیزات و امکانات

قبل از سال ۱۹۷۱ نیروی دریایی ایران بطور کل با تجهیزات ایالات متحده و بریتانیا اداره می‌شد. در طول ۸ سال بعد نیروی دریایی ایران ناوچه‌های مدرن انگلیسی و آمریکایی را به ناوگان خود اضافه نمود، شامل ناوشکنها، ناوچه‌ها، تعدادی شناور کوچک شامل قایقهای گشتی و هاور کرافت، همچنین شاه ایران چهار ناوشکن مدرن نیز به آمریکا سفارش داده بود که با سقوط شاه به ایران تحویل داده نشد و این چهار ناوشکن به عنوان کلاس کید (به انگلیسی: Kidd class) به خدمت نیروی دریایی آمریکا درآمد.

در دهه ۱۹۷۰، ایران با برنامه گسترش نفوذ خود به اقیانوس هند اقدام به مجهز کردن ناوگان دریایی خود کرد که این مهم با وقوعانقلاب ایران (۱۳۵۷) در سال ۱۹۷۹، جنگ ایران و عراق و محدودیت بودجه به واقعیت نپیوست. این مسایل باعث شد تا نیروی دریایی با توانایی محدود در ابراز قدرت در خلیج فارس روبرو شود. بعد از انقلاب ایالات متحده تحریمهای اقتصادی، تجاری و نظامی، بخصوص  بر نیروی دریایی وارد کرد که باعث زمین گیر شدن چندین کشتی شد.

در دهه ۹۰ نیروی دریایی ایران تعدادی قایق گشتی، زیردریایی، موشک ضد کشتی سطحی به ناوگان خود اضافه کرد، و کشتیهای  غربی موجود را به موشکهایی که از چین، کره شمالی، روسیه خریده بود مجهز کرد و در همین زمان اقدام به برگزاری مانورهای متعدد با نیروی دریایی پاکستان و هندوستان کرد. قابل ذکر است که تمامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که کشورهای حاشیه خلیج فارس را شامل می‌شوند، فاقد زیر دریایی اند و ایران تنها دارنده زیر دریایی در این منطقه است.

به معنی کشتی مهم سطحی، ایران دارای دو ناوشکن با عمر ۵۰ سال است که یک فروند به صورت فعال و یک فروند به صورت نیمه فعال در بندر بوشهر نگهداری می‌شود.^{[نیازمند منبع]} نیروی دریایی ایران دارای کشتی فرماندهی(به انگلیسی: Capital ship) نیست^{[نیازمند منبع]}، بزرگترین کشتیهای آن پنج ناوچه است که تمام آنها با موشک‌های مدرن ایرانی نور مجهز شده‌است. تمرکز اصلی نیروی دریایی ایران به نظر ساخت ناوچه‌های موشک انداز، قایقهای تندرو بزرگ و متوسط است برای حمل موشک‌های مدرن.

سه عدد از چهار ناوچه (به انگلیسی: Vosper Mark5) هستند که چهل سال از خدمت آنها می‌گذرد که البته موشکهای مدرن ضد کشتی چینی مجهز هستند. یک کشتی آموزشی (حمزه) در اصل یک کشتی تفریحی (به انگلیسی: Yacht) دولتی بوده‌است که هم اکنون به موشکهای مدرن مجهز است، که البته در بندر انزلی در دریای خزر پهلو گرفته‌است. شش کشتی در مرزهای جنوبی ایران به وسیله ۳ زیر دریایی روسی تهاجمی کیلو کلاس (به انگلیسی: SSK Kilo) روسی و زیر دریایی غدیر و زیردریایی نهنگ کلاس  نیمه زیر دریایی حمایت می‌شوند، زیر دریایی‌های روسی کیلو کلاس به عنوان سریعترین زیردریایی‌های دیزلی جهان شناخته می‌شوند.

هسته اصلی قوای تهاجمی ایران چندین قایق موشک انداز کوچک چینی، فرانسوی، و ایرانی است.^{[نیازمند منبع]} که شامل ۵ کشتی واکنش سریع (به انگلیسی: Catemaran) کت - ۱۴ (به انگلیسی: Cat-۱۴) چینی است که اخیراً طراحی و ساخته شده‌اند. باور بر این است که این کتمران‌ها توانایی حرکت با سرعت ۵۰ نات (۹۳ کیلومتر در ساعت) را دارند که همه مجهز به آخرین مدل از موشکهای ضد کشتی (موشک نور و موشک قادر) هستند و بقیه ناوگان ایران شامل ۲۵۰ قایق گشتی ساحلی است.^{[نیازمند منبع]}

ایران با تولید اژدر حوت که به گفته مقامات و متخصصین ایرانی سریعترین اژدر دنیاست توان بازدارندگی خود را افزایش داد و با تولید موشک بالستیک رادار فعال خلیج فارس از سال ۲۰۱۱ حالا دیگر توانایی انهدام اهداف فراتر از ۲۰۰۰ کیلومتری را دارا می‌باشد.

با دستور آیت الله خامنه‌ای از سال ۲۰۰۱ به بعد نیروی دریایی ایران با تعمیر اساسی تجهیزات خود و با تجهیز آنها به موشک‌های کاملاً بهینه‌سازی شده توانایی مقابله با تهدیداتی با برد ۳۰۰۰ کیلومتر را دارا است؛ و تقریباً تمام خلیج فارس و دریای عمان را پوشش می‌دهد. ایران با راه‌اندازی خط تولید ناوشکن‌های کلاس موج در بندرعباس و بندر انزلی در حال افزایش تعداد ناوچه‌های خود با ناوچه‌های جدید تولید داخل است. در حال حاضر ناوچه سهند در خط تولید بندر عباس در حال ساخت می‌باشد. نیروی دریایی هم اکنون ناوشکن بومی جماران در خلیج فارس و ناوچه دماوند در دریای خزر و ناوشکن شهید بایندر که تعمیر اساسی و بومی سازی شده است را در اختیار دارد. این نیرو هم اکنون موفق به ساخت هاورکرافت بومی تندر شده است. ضمن اینکه بزرگترین ناو خاورمیانه به نام ناو خارک با بیش از۲۵۰متر طول و با قابلیت حمل ۴الی۶۶ بالگرد در خدمت این نیرو قرار دارد. لازم است ذکر شود نیروی دریایی  جدید ایران هرگز وارد یک کارزار نبرد نشده است بدیهی است هرگونه توانایی این نیرو بستگی به تواناییهای آن در عرصه یک نبرد واقعی خواهد داشت. 

جنگ ایران و عراق

در طول جنگ ایران و عراق خسارات زیادی به نیروی دریایی ایران وارد شد ٫ این خسارات به مراتب بیشتر گردید زمانی که نیروی دریایی ایالات متحده برای اسکورت نفتکشهای کویتی وارد خلیج فارس شد ٫ این عملیات بین ۱۹۸۷–۱۹۸۸۸ ادامه یافت که به اختصار عملیات اراده جدی، (به انگلیسی: Operation Earnest Will) نام گرفت. در این عملیات کشتی تدارکاتی ایرانی ٫ ایران ارج، (به انگلیسی: Iran Ajr) توسط نیروهای آمریکایی توقیف و سپس غرق‌شد، در ۱۴ آوریل ۱۹۸۸ ٫ یکی از مینهای ایرانی چیزی نمانده بود که باعث غرق شدن رزمناو موشک انداز ساموئل بی رابرتز (به انگلیسی: U.S.S. Samual B. Roberts - FFG-۵۸) شود ٫ ۴ روز بعد از آن نیروهای آمریکایی برای تلافی به دو سکوی نفتی ایرانی حمله کردند که در جریان این حمله که به عملیات آخوندک (به انگلیسی: Operation Praying Mantis) معروف شد، ناوشکن سهند غرق شد و خسارات بسیار سنگینی به نیروی دریایی ایران وارد گردید.

نخستین دانشگاه نیروی دریایی جهان:

در کتاب دینکرد آمده‌است که «در دوران ساسانی در بندر سیراف و بندر هرمز نوعی دانشکده افسری به نام ناوارتشتارستان به آموزش و پرورش افسران نیروی دریایی ایران می‌پرداخت».

فرماندهان:

• دریادار احمد مدنی
• دریادار محمود علوی
• دریادار طباطبایی
• ناخدا یکم بهرام افضلی
• ناخدا یکم اسفندیار حسینی
• ناخدا یکم محمدحسین ملک‌زادگان (سپس‌تر دریادار شد)
• دریادار علی شمخانی (سپس‌تر دریابان شد)
• دریادار عباس محتاج
• دریادار سجاد کوچکی بادلانی
• دریادار حبیب‌الله سیاری (در حال حاضر)

تجهیزات نیروی دریایی ارتش ج.ا.ا

ساخت اولین ناوشکن جمهوری اسلامی ایران با نام جماران در سال 88 روند ساخت شناورهای جدید در قالب پروژه موج آغاز شد و اکنون نیز دیگر ناوشکن‌های جدید این کلاس با نام «دماوند» در آستانه رونمایی قرار گرفته و ناوشکن «سهند» نیز مراحل پایانی خود را پشت سر می‌گذارد که البته اولی در دریای شمال و دومی در آبهای جنوب و بالطبع در ماموریت های آبهای دوردست حضور خواهد داشت. 

از آنجا که ساخت این شناورها زمان‌بر هستند، صنعت دفاعی و بخصوص نیروی دریای ارتش به صورت همزمان با توجه به تدبیر رهبر معظم انقلاب مبنی بر عمردهی انقلابی و ایجاد تغییرات اساسی در شناورهای قدیمی خود، آنها را به سامانه‌های مجهز روز در حوزه های مختلف ازجمله ناوبری، راداری و سامانه‌های موشکی و توپخانه مجهز کرده‌اند. 
 
در همین راستا، امروز صبح و بمناسبت هفتم آذر (روز نیروی دریایی) و در آستانه رزمایش دریایی ولایت 93، 6 فروند شناور که تا پیش از این در ماموریت‌های لجستیک و گشت دریایی به کار گرفته می شدند، با تجهیز به سامانه‌های جدید رزمی به شناورهایی تبدیل شدند که می توانند با بکارگیری سامانه های موشکی سطح به سطح، قدرت دریایی ارتش را در آبهای جنوب و دریای عمان بیش از پیش افزایش دهند. این شناورهای از کلاس سیریک و کلات و شناورهای گشت دریایی فجر، شمس، نور و فتح بودند که پس از تجهیز به سامانه‌های موشکی، با حضور امیر سرلشکر عطاء‌الله صالحی فرمانده کل ارتش به ناوگان دریایی نداجا ملحق شدند. 

برای نمونه، ناوچه‌های کلاس سیریک همچون دیگر شناورهای لجستیک، تا پیش از این، قدرت تهاجمی نداشته و مآموریت آنها سوخت‌رسانی، نیروبری و گشت‌های دریایی بود اما حالا این شناورها به سامانه‌های جدید راداری و موشکی نیز تجهیز شده‌اند. 
 
علاوه بر این، امروز 3 فروند بالگرد اورهال شده و ارتقا یافته نیز به ناوگان هوایی نداجا پیوستند. 

 
چند روز قبل امیر سیاری در نشست خبری خود از آزمایش جدیدترین اژدر نیروی دریایی در منطقه جاسک خبر داد و گفت که این اژدر قدرتمند، قابلیت شلیک از زیردریایی، شناورهای سطحی و سامانه‌های هوایی -ازجمله بالگرد- را دارد. 
 
امروز 2 فروند بالگرد SH3D (ملقب به سلطان دریا) با ماموریت مقابله با تهدیدات زیرسطحی، پس از ارتقا و اورهال توسط شرکت پنها به ناوگان دریایی ارتش پیوست که اژدرهای جدید نداجا نیز برروی آنها نصب شده بود. 
 
همچنین امروز شاهد الحاق یک فروند بالگرد موشک انداز AB212 مجهز به موشک هوا به سطح (ارتقا یافته توسط پنها) و یک فروند هواناو موشک انداز دیگر بودیم. 
 
هواناوها یا همان هاورکرافت‌ها پیش از این، بیشتر در ماموریت‌های گشت دریایی و ترابری نیرو و تجهیزات بکار می‌رفتند اما چند سالیست که نیروی دریایی این هواناوها را نیز به موشک‌های سطح به سطح تجهیز کرده است. 
 
موشک‌های کروز دریایی نور و قادر بروی این هواناو نصب شده است. 

 
یک فروند هواپیمای بال‌ثابت F27 نیز پس از اورهال و تعمیرات اساسی به یگان دریایی ارتش ملحق شد. از این هواپیما در ماموریت‌های گشت و شناسایی استفاده می‌شود. 
 
همه این سامانه‌ها با هم مشت ارتش را در رزمایش امسال محکم‌تر خواهد کرد؛ رزمایشی که گستره آن تا مدار 10 درجه شمالی در اقیانوس هند خواهد بود. 
 
موشک های کروز دریایی «نصر»، «ظفر»، «نور»، «قادر» و «قدیر» از بُرد کوتاه تا بُردهای 250 و 300 کیلومتری، سامانه‌های بومی هستند که بر روی شناورها و بالگردهای نیروی دریایی ارتش نصب می‌شوند. 
 
** مشخصات برخی از این موشک‌ها به شرح زیر است: 
 
* نصر؛ شلیک به غول‌های 3هزار تُنی 
 
موشک «نصر1» که قادر است شناورهای 3 هزار تُنی را منهدم کند، در کلاس موشک‌های کوتاه بُرد با قابلیت شلیک از ساحل و انواع شناورها و بالگردها محسوب می‌شود. 

 
موشک هوشمند و کروز نصر با قرار گرفتن در لایه‌های دفاع ساحلی مکمل خوبی برای پدافند ساحلی در کنار سامانه‌های توپخانه‌ای است که قابلیت انهدام شناورهای نفوذکننده به آب‌های ساحلی جمهوری اسلامی را دارد. 
 
موشک کروز «نصر بصیر» نیز نسل جدید این موشک است که در شهریور ماه سال جاری با حضور رییس جمهور رونمایی‌شد. 
 
این موشک، علاوه بر قابلیت چالاکی و قدرت عملیاتی، با داشتن سر جستجوگر بدون انتشار، به ویژگی عملیات در سکوت و هوشمندی مجاز شده است که می‌تواند در ارتقاء توان دریایی نیروهای مسلح مؤثر باشد. 
 
* موشک نور؛ معروفترین موشک کروز دریایی 
 
یکی از دستاوردهای موثر صنعت موشکی در حوزه کروز‌های دریایی، موشک نور با بُرد بیش از 120 کیلومتر بود که در مقاطع مختلف اخبار تحویل انبوه آن به یگانهای رزم دریایی سپاه و ارتش در رسانه ها منتشر شد. 
 

 
این موشک نیز قابلیت شلیک از روی شناور و ساحل را دارد و بارها در رزمایش‌های نیروی دریایی ارتش و نیز سپاه از ساحل و از روی شناورها شلیک شده و اهداف دریایی را مورد اصابت قرار داده است. 
 
البته با ابتکار متخصصان داخلی در زمینه بروزرسانی، ارتقا و تحرک‌پذیری بیشتر این موشک، با استقرار سامانه راداری بر روی پرتابگر موشک نور، علاوه بر کم حجم شدن این سامانه، قدرت تحرک آن نیز بسیار بالا رفته است. 
 
* موشک «قادر»؛ واکنش سریع 200کیلومتری ایران به متجاوزان 
 
«قادر» یکی دیگر از موشک‌های کروز دریایی ایران است که خط تولید آن در آخرین روز از هفته دفاع مقدس در سال 90 با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی و فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افتتاح و انبوه این موشک توسط سازمان صنایع هوا فضای وزارت دفاع به نیروی دریایی سپاه و ارتش تحویل شد. 

 
 
موشک کروز دریایی قادر که به مناسبت روز صنعت دفاعی با حضور رئیس جمهور  وقت رونمایی شد، در کوتاه ترین زمان ممکن به تولید انبوه رسید. 
 
پس از رونمایی از این موشک برخی از رسانه‌های غربی مدعی شدند این موشک یک موشک خارجی است که ایران تنها یک فروند از آن را در اختیار دارد و با اعلام اخبار دروغ قصد داشتند این موفقیت بزرگ را تحت الشعاع قرار دهند اما متخصصان زبده و کارآمد سازمان صنایع هوا و فضا با تولید و تحویل انبوه موشک قادر، علاوه بر نشان دادن توانمندی‌های بالای خود در تامین نیازمندی‌های موشکی نیروهای مسلح کشورمان، یکبار دیگر دروغ بودن ادعای رسانه‌های غربی را اثبات کردند. 
 
این موشک با برد حدود 200 کیلومتر و قابلیت آماده سازی و واکنش سریع می‌تواند اهداف دریایی از جمله ناوچه‌ها و ناوهای جنگی و اهداف ساحلی دشمن را منهدم کند. 
 
پرواز در ارتفاع پایین، قابلیت تخریب بالا، وزن کم، دقت عمل در انهدام اهداف مورد نظر از ویژگی‌های موشک قادر است. 
 
موشک قادر قابلیت شلیک از ساحل و از روی شناور با کلاس‌های گوناگون را دارد و با تجهیز نیروی دریایی سپاه و ارتش به این موشک پیشرفته توان عملیاتی این نیرو به نحو قابل توجهی افزایش یافت. 
 
به گفته امیر دریادار دوم عباس زمینی فرمانده فنی نیروی دریایی ارتش، اخیر 10 فروند شناور لجستیکی نداجا به سامانه‌های موشکی مجهز شده و یا در حال تجهیز هستند که اسامی برخی از این شناورها به شرح زیر است: 

 

نام شناور	نام موشک	وضعیت
سیریک	نور و قادر	آماده
کلات	نور و قادر	آماده
گناوه	نور و قادر	آماده
فجر	نصر	آماده
فتح	نصر	آماده
نور	نصر	آماده
شمس	نصر	آماده
نجم	نصر	در حال نصب

 

زیردریایی های نیروی دریایی ارتش ج.ا.ا

اهمیت استفاده از زیرسطحی‌ها در حفاظت از آبهای سرزمینی و منافع کشور در آبهای آزاد به گونه‌ای است که متخصصان کشورمان پس از خودکفایی در تولید زیردریایی‌های سبک غدیر، به سمت ساخت زیردریایی‌های کلاس نیمه سنگین بروند که نتیجه آن «فاتح» ایرانی بود. 

 

زیردریایی سبک کلاس غدیر 

 

 

 

زیردریایی نیمه سنگین کلاس فاتح 

 
اما در حوزه زیردریایی‌های سنگین یا کیلوکلاس، متخصصان دریایی ابتدا اقدام به تعمیرات اساسی زیردریایی‌های طارق و یونس کردند که توان نیروی دریایی را در این حوزه نشان داد، این اقدام درحالی صورت گرفت که ایران هیچ پلان و دفترچه راهنمایی درخصوص این زیرسطحی‌ها در اختیار نداشت. 
 
در دهه 70 بود که جمهوری اسلامی ایران 3 فروند زیردریایی سنگین طارق، یونس و نوح را خریداری کرد. 
 
با عملیاتی شدن چندین فروند زیردریایی سبک کلاس غدیر در آب‌های خلیج فارس -که توانایی اجرای عملیات در آب‌های کم عمق و امکان پایین شناسایی شدن را دارند- امکان اعزام واحدهای زیرسطحی کیلو به عملیات فرامنطقه‌ای، بدون به خطر افتادن توان زیرسطحی کشور در منطقه فراهم شد و در سال 90 برای اولین بار یکی از زیرسطحی‌های سنگین ارتش با نام «یونس»، به منظور نشان دادن اقتدار دریایی ایران با گذر از آبراه‌های بین المللی، وارد دریای سرخ شد که نشان دهنده عملیاتی بودن این زیردریایی و مثبت بودن تعمیرات صورت گرفته بر روی آن توسط متخصصان داخلی بود. 

 

زیردریایی سنگین کلاس طارق در حال تعمیرات 

 
در حقیقت باید گفت «غدیر» دروازه ورود ایران به حوزه طراحی و ساخت زیردریایی‌های سبک و «فاتح» نیز اولین قدم برای ساخت زیردریایی‌های نیمه سنگین با تُناژ 600 بود. 
 
اما با توجه به اینکه اصول و تاکتیک‌های ساخت شناورهای زیرسطحی عمدتاً مشابه و یکسان است، جا داشت تا با طراحی و ساخت زیرسطحی‌های سنگین، توان حفاظت از آبهای سرزمینی جمهوری اسلامی ایران هرچه بیشتر افزایش یابد، که در این راستا طراحی و ساخت زیردریایی «بعثت» در دستور کار قرار گرفت تا دروازه‌ای باشد برای ورود ایران به عرصه طراحی و ساخت زیردریایی‌های سنگین. 
 

زیردریایی سنگین کلاس طارق 

 
با توجه به اینکه این زیردریایی به گفته امیر دریادار حبیب‌الله سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش، مراحل مطالعاتی را پشت سر گذاشته، به بررسی برخی مشخصات و ویژگی‌های این غول زیرسطحی خواهیم پرداخت؛ زیردریایی که قرار است وزنی بیش از 1300 تُن داشته و پُر کننده فاصله میان زیرسطحی‌های نیمه سنگین ایرانی (فاتح) با زیردریایی‌های سنگین 2300 تُنی (کلاس طارق) باشد. 
 
امیر دریادار دوم فرهاد امیری معاون جهاد خودکفایی کل ارتش نیز در همین رابطه به خبرنگار فارس گفت: همیشه در ساخت نمونه‌های اول، بحث طراحی مفهومی، مقدماتی و مهندسی و همچنین خریداری نمونه اجزا باید صورت بگیرد و منابع شناخته شوند. لذا ساخت نمونه‌های اولیه زمان طولانی‌تری را می‌طلبد. 
 
امیری تأکید کرد: به عنوان مثال ساخت ناوشکن جماران 12سال طول کشید اما ناوشکن دوم که دماوند است، امسال رونمایی خواهد شد، به همین جهت باید اجازه دهیم زمان جلوتر رفته و طراحی‌ها کامل شود و اجزای کار و منابع کامل به دست بیاید زیرا نمونه‌های اول، مبنایی است تا ساخت نمونه‌های بعدی صورت بگیرد. 
 
معاون جهاد خودکفایی ارتش گفت: هرچقدر در ساخت نمونه‌های اولیه دقت کنیم طبیعتاً نمونه‌های بعدی کامل‌تر و مطمئن‌تر خواهد بود. به همین دلیل زمان خاصی برای اعلام پایان ساخت زیردریایی بعثت مد نظر نیست و باید اجازه دهیم تحقیقات، روند طبیعی و معمول خودش را انجام دهد که نمونه‌های بعدی آن را هم بسازیم. 

 
تصویری از طراحی اولیه زیردریایی بعثت 

 
در طراحی اولیه، زیردریایی «بعثت» با طولی در حدود 60 متر و توان عملیات در عمق 300 متری، دارای 6 لانچر پرتاب اژدر و قابلیت مین‌ریزی خواهد بود که علاوه بر شلیک اژدر، پرتاب کننده موشک‌های کروز دریایی نیز هست؛ موشک‌هایی که جمهوری اسلامی ایران با طراحی و ساخت چندین مدل -از جمله «نور» با برد 120 کیلومتر و قادر با بُرد 200 کیلومتر- تعداد بسیار زیادی از آنها را در اختیار دارد. 
 
زیردریایی بعثت که به نظر می‌رسد سرعتی در حدود 12نات در سطح و 20 نات در زیر سطح خواهد داشت، در آینده، تکمیل‌کننده زنجیره توان زیرسطحی جمهوری اسلامی ایران در آبهای  سرزمینی و بین‌المللی خواهد بود. 

توسعه حضور ایران در آب های آزاد و بین المللی

فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه ‌حضور ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش در آب‌های آزاد جهان توسعه پیدا می‌کند، گفت: ناوگروه‌های 35 و 36 در خلیج عدن حضور می‌یابند. 
 
امیر دریادار حبیب‌الله سیاری با بیان اینکه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران موظف است در اجرای تدبیر مقام معظم کل قوا در آب‌های آزاد جهان حضور داشته باشد و اقتدار و توانمندی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را به معرض نمایش بگذارد، افزود: ‌‌برای تحقق این مسئله چند اقدام مهم باید صورت بگیرد که قطعاً در سال جاری نیز این مسیر پر‌افتخار ادامه پیدا خواهد کرد. 
 
فرمانده نیروی دریایی ارتش خاطرنشان کرد: آموزش و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز، ساخت زیرساخت‌های مورد نیاز به ویژه در سواحل بکران که مهم‌ترین ساحل جمهوری اسلامی ایران و مشرف به اقیانوس است از مهم‌ترین اقدامات برنامه‌ریزی شده برای سال جاری است. 
 
*حضور ایران در آب‌های آزاد جهان توسعه پیدا می‌کند 
 
دریادار سیاری ادامه داد: ساخت انواع ناوشکن‌ها، ناوهای موشک‌انداز، ناوهای پشتیبانی و زیر‌دریایی‌ها برای حضور در آب‌های آزاد دنیا و گسترش حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های آزاد جزو برنامه‌های اصلی نداجا در سال 94 برای ارتقای توان علمی، نظامی و دفاعی این نیرو است. 
 
وی با اشاره به حضور کنونی ناوگروه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در آب‌های آزاد، متذکر شد: در حال حاضر ناوگروه 34 ‌ایران در خلیج عدن حضور دارد و ‌‌آخرین نقطه حضور آن ورودی باب‌المندب بوده است. 
 
فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اضافه کرد: امید می‌رود پس از مراجعت ناوگروه 34، ناوگروه‌های 35 و 36 ما نیز این مسیر پر افتخار را در آب‌های آزاد جهان و گسترده‌تر از آنچه امروز داشتیم طی کند.

 

ناو ، ناوشکن و زیردریایی های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران

ناو شکن ها
Destoryer

تمامی ناو شکن های ایران (ناو شکن های کلاس دماوند و ببر) تا 1990 باز نشسته شده اند. البته شنیده هایی مبنی بر ورود به خدمت ناوشکن جدید موج وجود دارد، اما هنوز در مراجع بین المللی مورد بحث قرار نگرفته است(این ناوشکن شباهت زیادی به ناوچه های کلاس الوند دارد). با این وجود نگاهی گذرا به ناوشکن های باز نشسته شده می اندازیم:

ناوشکن های سنگین کلاس دماوند
Damavand Battle Class Destoryer

 ناوشکن های سنگین کلاس دماوند یا آرتمیس تقریبا سنگین ترین ناو جنگی است که در نیروی دریایی ایران خدمت کرده است و البته تنها ناو کلاس Battle Destoryer که تا کنون ایران داشته است. این ناوها در واقع از کلاس ناو های کلاس HMS Sluys هستند و ساخت 1945 بوده که بسیار قدیمی هستند و در 1960 با یک برنامه ی بروز رسانی کامل به ایران تحویل شد.

 مشخصات:
توپ:
4 توپ 114 میلیمتری در دو برجک اصلی
1 توپ 102 میلیمتری
14 توپ 40 میلیمتری

موشک:
21 اژدر 
موشک های دفاع هوایی Sea Cat
موشک های ضد کشتی

ناوشکن های کلاس ببر
Babr Class Destoryer

 این ناوشکن ها در واقع همان ناو شکن های آمریکایی Allen M. Sumner هستند که ایران دو فروند از آنها را بعد از یک برنامه بروز رسانی تحویل گرفت. این ناوشکن ها هم بسیار قدیمی و ساخت 1944 بوده (در جنگ جهانی هم شرکت کردند) به هر صورت پس از باز سازی بجای یکی از برجک های توپ دو لانچر موشک و دو لانچر دیگر هم در میانه ی کشتی نصب شد. ایران کلا دو فروند از این نوع دریافت کرد.
این ناو ها در عملیاتهای زیادی شرکت داشتند، از جمله اسکورت کشتی های کویتی و پشتیبانی نیرو ها و نهایتا اسکورت نفت کشها در جران جنگ تحمیلی. سرانجام در 1990 هر دو فروند در اختیار ایران باز نشسته شد و برخی از قطعات آنها مورد استفاده ی دیگر شناور ها قرار گرفت.

مشخصات:
توپ:
4 توپ 127 میلیمتری Mk 38 
12 توپ 40 میلیمتری
11 توپ 20 میلیمتری

موشک:
4 لانچر SM 1 با موشکهای Sea-skimmer 
موشکهای دفاع هوایی Sea Cat
10 اژدر 533 میلیمتری

هلیکوپتر همراه:
SH-3 سی کینگ
(این ناو بجز باند مجهز به یک پارکینگ داخلی هلیکوپتر نیز بود)

شعاع ماموریتی:
با 15 کیلوتن بار 4600 مایل

سریال در نیروی دریایی:
Babr1 06
Babr2 07

ناوچه های کلاس الوند
Alvand class frigate

این ناوچه ها ساخت انگلستان بوده و همان ناوچه های کلاس سام (Saam class frigate) یا ‘Vosper Mk5 type هستند. ایران در کل چهار فروند ناوچه ی کلاس الوند پیش از انقلاب خریداری نمود. این ناوچه ها، ناوچه های سبک موشک انداز محسوب میگردند.
ناوچه های کلاس الوند قبلا به 9 موشک دفاع هوایی Sea Cat و پنج موشک ضد کشتی Sea Killer مجهز بود، ولی با بهینه سازی های انجام شده به موشک های چینی C-802 مسلح گردیده اند. اما در بعد ضد هوایی هنوز مشخص نیست با چه نوع موشکی مسلح شده است، البته خبر ها حاکی از نارضایتی از موشک های دفاع هوایی جدید است. بجز موشک های ضد کشتی به 6 اژدر MK-32 نیز مجهز است.

سایر مشخصات:
توپ:
1توپ 114 میلیمتری(Vicker 4.5) با توان شلیک 25 گلوله در دقیقه تا فاصله ی 25 کیلومتری
2 توپ 35 میلیمتری Oerlikon و 3 توپ 20 میلیمتری Oerlikon GAM-BO1
و دو تیربار سبک 12 میلیمتری

موشک:
5 لانچر موشک ضد کشتی Sea Killer یا C-802 
موشکهای دفاع هوایی Sea Cat
10 اژدر 533 میلیمتری

رادار و تجهیزات دفاعی:
رادار جستجوی هوایی و دریایی Plessey AWS.1 با برد 110 کیلومتر
سیستم کنترل آتش see Hunter 
رادار هشدار دهنده Racal FH 5-HF/DFبا سیستم ECM از نوع RDL 2AC
سونار Graseby 174 ,170 جستجوی فعال و هجومی
و دو لانچر فلر MK5

موتور:
دو موتور دیزلی 16yjcm و دو توربین گازی TM-3A boost 
شعاع ماموریتی:
3665 مایل باوزن 18 کیلو تن و550 مایل با وزن 36 کیلو تن

سریالهای نیروی دریایی:
71 Alvand
72 Alborz 
73 Sabalan (این ناوچه در درگیری با ناو های آمریکایی شدیدا آسیب دید و تا سال های 90 عملا بلا استفاده بود) 
74 Sahand (این ناوچه در درگیری با ناوهای آمریکایی هدف قرار گرفت و نابود شد)

ناو های گشتی/رزم ناو توپدار کلاس بایندور
Bayandor Class Corvettes

این ناو ها در اصل ناو های آمریکایی کلاس PF-103 هستند که آمریکا در 1964 چهار فروند از این نوع را بر اساس برنامه ی کمک های نظامی به ایران بخشید. چهار ناو این کلاس عبارت بودند از: ناوهای بایندر، نقدی، میلانیان و کهنموئی. ناوهای میلانیان و کهنموئی در جریان اولین بمباران های پایگاه های نیروی دریایی در جریان جنگ غرق شدند، اما ناوهای بایندر و نقدی همچنان در خدمتند.

این کلاس ناوها، ناوهای متوسط گشتی محسوب میشوند با وظیفه ی ثانوی حمل و نقل نیرو. از نظر تسلیحات ناوهای کلاس بایاندر به هیچ موشکی مسلح نیستند. در سالهای اخیر یکی از این دو فروند مورد بازسازی کامل قرار گرفت.  

توپ:
3 توپ 76 میلیمتری MK-34 با قابلیت شلیک 50 گلوله در دقیقه تا برد 12 کیلومتری
1 توپ 40 میلیمتری با قابلیت شلیک 120 گلوله در دقیقه با برد 10 کیلومتر
و 2 توپ Oerlikon GAM-BO1
در بهینه سازی های انجام شده یک توپ 23 میلیمتری هم اضافه شده است.

رادار و تجهیزات دفاعی
یک رادار جستجوی هوایی و دریایی westinghous SPS-6C با برد 146 کیلومتر
سیستم کنترل آتش وسترن الکتریک mk36 
سونار SQS 17A

موتور:
دو موتور دیزلی 38TD-8-1/8-9

شعاع ماموریتی:
با محموله ی کامل 2400 مایل

سریال در نیروی دریایی ایران:

81 Bayandor
82 Naghdi

شناور های گشتی و موشک انداز

 

شناور های موشک انداز کلاس کمان
Kaman class fast attack craft-missile

این شناور ها یا همان ناوچه های کوچک و سریع در واقع ناوچه های فرانسوی کلاس Combattante II هستند که پیش از انقلاب12 فروند از آنها خریداری شد که اکنون 10 فروند همچنان در خدمت است (دو فروند دیگر عبارت بودند از: پیکان که در عملیات مروارید غرق شد و جوشن که در درگیری با نیروی دریایی آمریکا مورد هدف قرار گرفت)
این شناور ها تا پیش از این به موشک های ضد کشتی هارپون مجهز بودند که بدنبال بهینه سازی های انجام شده برخی از آنها به موشک های C-802 چینی نیز مجهز گردیده اند. همچنین ناوچه ی گرز به جای موشک های هار پون از یک لانچر SM 1 که از روی ناوشکن های باز نشسته شده ی ببر برداشته شده استفاده میکند.

 مشخصات
توپ:
1 توپ 77 میلیمتری با برد ضد سطحی 16 کیلومتر و ضد هوایی 12 کیلومتر
1 توپ 40 میلیمتری Bereda
و 1 توپ 23 میلیمتری

موشک:
4 موشک چینی C-802 با برد 120 کیلومتر
یا 4 موشک هارپون با برد 40 کیلومتر
یا 4 موشک Sea-skimmer در لانچر های SM 1 
1 لانچر موشک های دفاع هوایی SA.7

رادار و سیستم دفاعی:
رادار تامسون TMV-433
سیستم ECM تامسون تمساح
رادار جستجوی هوایی و دریایی WM28

موتور:
4 موتور دیزلی MTU 16V

شعاع ماموریتی:
2000 مایل با 15 کیلو تن و 700 مایل با 33 کیلوتن

سریال در نیروی دریایی:
Kaman p221
Zoubin p222
Khadang p223
falakhon p224
Shamshir p225
Gorz p226
Gardoneh p229
Khanjar p230
Neyzeh p231
Tabarzin p232

 

شناور های موشک انداز کلاس تندر
Thondar class fast attack craft-missile

 شناور های کلاس تندر درواقع شناور های چینی کلاس Hudong هستند که تحت امتیاز برای نیروی دریایی سپاه در ایران ساخته شدند. کلا سپاه دارای 10 ناوچه ی کلاس تندر است.

مشخصات:
توپ:
1 توپ دوگانه ی 30 میلیمتری AK 230 
1 توپ ضد هوایی اورلیکن 23 میلیمتری

موشک:
2 لانچر موشک چینی C-802

رادار و سیستم دفاعی:
رادار جستجوی سطحی چینی SR-47A
سیستم کنترل آتش Ric Lamp 341

موتور:
3 موتور دیزلی

شعاع عملیاتی:
800 مایل با 30 کیلوتن بار

سریال در نیروی دریایی سپاه:

Fath p213-1
Nasr p213-2
Saf p213-3
Ra’d p213-4
Fajr p213-5
Shams p213-6
Me’raj p213-7
Flaq p213-8
Hdid p213-9
Qadr p213-10

 

Patrol Craft 
==================
شناورهای گشتی کلاس پروین
Parvin Class Large Patrol Craft

این شناورها در واقع شناور های آمریکایی کلاس PGM-71 ساخت سالهای 67 تا 70 و بسیار قدیمی بحساب می آیند. توپ نسبتا سنگین 40 میلیمتری و تیربار 20 میلیمتری بعدها روی این شناور نصب شده است. اطلاعی از هیچگونه برنامه روزامد سازی برای این شناور ها در دسترس نیست و همچنان در خدمت هستند.

مشخصات:

شخصات:
توپ:
1 توپ 40 میلیمتری 
1 توپ 20 میلیمتری GAM-BO1
دو تیر بار 12.7 میلیمتری

موشک:
2 لانچر موشک چینی C-802

رادار و سیستم دفاعی:
رادار جستجوی سطحی فعال در باند I
سونار SQS-17B بعدها در سنه ی شناور نصب شد

موتور:
8 موتور دیزلی GM 6-71

شعاع عملیاتی:
1140 مایل با 17 کیلوتن بار

سریال در نیروی دریایی :

211—-PARVIN
212—–BAHRAM
213—–NAHID

 

شناور های گشتی کلاس کیوان
Kayvan Large Patrol Craft

3 فروند از این شناور ها توسط گارد ساحلی آمریکا ساخته شدند. این شناورها در 1950 به ایران تحویل شد. بعدها از خدمت مرخص شد، اما اخبار گویای بازگشت به خدمت دو فروند از این شناور ها در 1995 است. گفتنی است این شناورها با ماشین آلات و تسلیحاتی جدید و مدرنیزه شده به خدمت بازگشتند و حیاتی دوباره گرفتند.

مشخصات:
توپ:
1 توپ 40 میلیمتری 
1 توپ دوگانه 20 میلیمتری روسی

موتور:
24 موتور دیزلی MYHMS-1200 با دو پروانه

شعاع عملیاتی:
با 8 کیلوتن بار 2324 مایل

رادار و سیستم دفاعی:
رادار جستجوی سطحی فعال در باند I

سریال در نیروی دریایی :

202—AZADI
203—MEHRAN

 

شناور های کلاس MIG-S-2600

تعداد دقیق تحویل شده ی این شناور ها مشخص نیست. این شناور ها ساخت صنایع دریایی جولائی مستقر در تهران است. شناور های کلاس MIG-S-2600 شباهت زیادی به شناور های کلاس چاهو ی کروه شمالی دارد، البته با تفاوتهای قابل توجهی در ساختمان و دکل مربوط به رادار. این شناور ها در اختیار نیروی دریایی سپاه است.

مشخصات:
توپ:
1 توپ ضد هوایی اورلیکن (23 میلیمتری دوگانه)

موشک:
یک موشک انداز 12 تایی 107 میلیمتری MRL

موتور:
4 موتور دیزلی با 4 پروانه

رادار و سیستم دفاعی:
رادار جستجوی سطحی فعال در باند I

شناور های کلاس US MKIII

حدود 15 فروند از این شناور ها پیش از انقلاب (در 1976) از شرکت صنایع دریایی مارتینس خریداری شد و 50 فروند دیگر نیز در دست سفارش بود که قرار داد لغو شد.
دقیقا مشخص نیست در نهایت چند فروند به خدمت نیروی دریایی ایران در آمد. شش فروند از آنها در جنگ تحویلی از دست رفت و اکنون همچنان 9 فروند از این گشتی ها در خدمت است.

مشخصات:
توپ:
1 توپ 20 میلیمتری GAM BO1
1 تیربار 12.7 میلیمتری

موتور:
3 موتور دیزلیGM 8V-71TI با 3 پروانه

شعاع عملیاتی:
با 28 کیلوتن بار 500 مایل

رادار و سیستم دفاعی:
رادار جستجوی سطحی RCA LN66 فعال در باند I

زیر دریایی:
—————————————————————
TAREQ Class Submarine
زیر دریایی های کلاس طارق

زیر دریایی های کلاس طارق یا همان SSK Kilo 877EKM از 1991 وارد خدمت نیروی دریایی ایران شدند و بترتیب تا 1993 سه فروند وارد خدمت گردید. این کلاس زیر دریایی، زیر دریایی های خاص هجومی و ضد زیر دریایی است. زیردریایی های کلاس کیلو معمولا با زیر دریایی های هجومی دلفین (SSK Dolphin Class Attack Submarine) مقایسه می شوند، البته زیر دریایی های کلاس کیلو مدرنتر بوده و نسبت به رقیب خود برتر است.

 

مشخصات
تسلیحات:
18 اژدر 553 میلیمتری 6 فروند آماده شلیک و 12 فروند در انبار
2 اژدر شناسایی TEST-71MKE TV 
برای دفاع هوایی مسلح به یک لانچر Strela-3 یا Igla با حد اکثر برد 6 کیلومتر و سرعت 1.65 ماخ (هشت موشک)
و 18 مین دریایی

سونار و سیستم های دفاعی:
سونار از نوع MGK-400 که توانایی ردگیری و هشدار در مورد سیگنالهای سونار را دارد. این زیر دریایی از یک سیستم تدابیر متقابل الکتریکی و پشتیبانی) و پش اخطار رادار و کامپیوتر MVU-110EM نیز استفاده می کند.
بدنه ی زیر دریایی با یک پوشش لاستیکی ضد سونار (کم پیدا در برابر سونار) پوشیده شده است.

موتور :
دو ژنراتور 1000 kW و یک موتور 5,500 hp

برد:
در زیر آب 2300t و در روی آب 3950t

سریال در نیروی دریایی ایران:
901 Tareq
902 Noor
903 Yunes

زیردریایی های ساخت داخل
SSI Class Submarine

از این نوع زیر دریایی تنها 3 فروند در خدمت بوده، با این وجود اطلاعات چندانی از ماهیت این زیر دریایی ها در دست نیست.

mini-Submarines 
==================

Ghadir class littorial submarine
زیر دریایی های کوچک کلاس قدیر (ساخت داخل)

این زیر دریایی کمی بزرگتر از زیر دریایی هایی که در کلاس زیر دریایی کوچک قرار دارد است و گمان میرود کارایی بهتری نیز داشته باشد. از لحاظ طراحی این کلاس شباهت زیادی به زیر دریایی های کلاس Sauro ایتالیا دارد (هرچند با ظاهری کوچکتر).

مشخصات:
تعداد در خدمت 1 فروند

تسلیحات:2 اژدر با احتمالا ذخیره ی12 تایی اژدر و 2 یا 4 اژدر سنگین یا مین
اطلاعات بیشتری در دسترس نیست

 

Nahang class mini-submarines 
زیردریایی های کوچک کلاس نهنگ

این زیر دریایی ها که بسیار کوچک هستند یکی دیگر از ساخته های صنایع دریای ایران است. این کلاس زیر دریایی در واقع از روشی قدیمی که زمانی در آخرین جنگ جهانی استفاده میشد بهره میبرد، یعنی حمل تسلیحات بصورت خارجی و در واقع میتواند بصورت یک مین یاب یا مین گذار خوب عمل کند. بسیاری این زیر دریایی را شبیه مین روب های روسی و چینی و همچنین سیستم ضدمین آمریکایی میدانند.

 مشخصات: 
تعداد در خدمت 1 فروند

رادار و سیستم دفاعی: یک رادار جستجوی سطحی

تسلیحات: 2 آزدر آماده شلیک و 21 اژدر ذخیره و 4 تا 6 مین